สมองเรา จดจำสิ่งต่างๆได้ยังไง และต้องการให้ความจำดีต้องสอน ต้องทำอย่างไร

สมองเรา จดจำสิ่งต่างๆได้ยังไง และต้องการให้ความจำดีต้องสอน ต้องทำอย่างไร

ในสมองมนุษย์นั้นมีความจำอยู่ 2 ชนิด คือ

1.ความจำชั่วคราว หรือความจำระยะสั้น ซึ่งจะอยู่ในช่วงสั้นๆ เช่น ไม่กี่นาที ถึง 2-3 วัน

2.ความจำถาวร หรือความจำระยะยาว อยู่ในสมองยาวนานเป็นสัปดาห์ หรือเป็นปี

                      สิ่งที่สมองลืมง่ายมากที่สุด

                  ข้อมูลหรือประสบการณ์ที่สมองลืมง่ายที่สุด คือ ข้อมูลหรือประสบการณ์ที่สมองไม่สนใจ ไม่มีอะไรแปลกใหม่ ซ้ำซาก จำเจ เสียงที่อยู่ในโทนเดียวซ้ำๆ ซากๆ ก็ทำให้เบื่อง่าย เช่นเดียวกัน ข้อมูลที่ส่งเข้าสู่สมองมากมายในเวลาต่อเนื่องกันนานๆ ก็ยากที่สมองจะรับเอาไว้ได้ เช่น การสอนคำใหม่ต่อเนื่องกันหลายสิบคำ พร้อมกัน สมองก็มีแนวโน้มจะจำไม่ได้

                            ข้อมูลที่เข้าสู่สมองเด็กนั้นแปลกมาก บางข้อมูลเข้าไปอยู่ในสมองเพียงไม่นาน อาจเป็นนาทีหรือชั่วโมง แต่ในที่สุด สมองก็ลบความจำทิ้งไป จึงเรียกความจำชนิดนี้ว่า ความจำระยะสั้น

                            ข้อมูลบางอย่าง ความรู้บางอย่าง เข้าสู่สมองแล้วถูกเก็บไว้ยาวนานมาก เป็นเดือน เป็นปี หรือตลอดชีวิต ความจำชนิดนี้ เรียกว่า ความจำระยะยาว หรือความจำถาวร

                            เมื่อข้อมูลหรือประสบการณ์ถูกนำเข้าสู่สมองแล้ว ข้อมูลอาจกลายเป็นคำจำถาวรได้ ถ้าข้อมูลน่าสนใจ หรือตื่นเต้น แต่การที่จะเกิดเป็นความจำถาวรนั้น อาจใช้เวลาหลายชั่วโมง หรือบางกรณีข้ามคืนไปแล้ว นั่นคือ การที่จะให้สมองจดจำได้ ก็ต้องใช้เวลาจนกว่าจะสร้างความจำนั้นขึ้นมาได้ในสมอง เด็กใช้อะไรตัดสินว่า ข้อมูลไหน หรือประสบการณ์ไหนที่ตัวเองจะจำได้นาน และข้อมูลไหนที่ตัวเองจะลืมเสีย ความจริงแล้วตัวเด็กไม่ได้รู้ตัวเสมอไปว่า สมองของตัวเองจะลืมสิ่งไหน และจำสิ่งไหน สิ่งเหล่านี้ส่วนมากแล้วเกิดขึ้นในสมอง โดยเด็กไม่รู้ตัว สิ่งที่เกิดขึ้นภายในสมอง ที่ทำให้จำหรือไม่จำนั้น เป็นดังนี้

                            ข้อมูลใดก็ตามที่ทำให้เด็กตื่นเต้น พอใจ อยากรู้ อยากเห็น หรือ ในทางลบทำให้หวาดกลัว ตกใจ ข้อมูลเหล่านี้แหละ สมองจะเรียนรู้เร็ว และจำได้ดีเป็นพิเศษ ที่เป็นเช่นนี้เพราะ ข้อมูลที่วิ่งเข้าสู่สมอง จะไปกระตุ้นการทำงานของสมองส่วนอารมณ์ (ระบบลิมบิก) ระบบลิมบิกจะกระตุ้นสมองส่วนต่างๆทำให้ตื่นตัว ว่องไวต่อการรับรู้และประมวลผล

          ข้อมูลที่อาจให้คุณหรือโทษต่อการอยู่รอดของชีวิต   ได้แก่ ข้อมูลที่มีลักษณะบางอย่าง เช่น มีการเคลื่อนไหว มีเสียงดัง  มีเสียงแปลก มีสีสันแปลก (ในยุคที่มนุษย์/สัตว์ ยังอยู่ในธรรมชาติ    ลักษณะเหล่านี้คือลักษณะของศัตรูที่มีอันตรายหรือเหยื่อที่อาจใช้ประทังความหิว)  ข้อมูลประเภทนี้จะกระตุ้นการทำงานของก้านสมอง และกระตุ้นอะมิกดาลาในระบบลิมมิก ทั้งสองส่วนนี้เชื่อมโยงไปยังสมองอีกหลายส่วน จะกระตุ้นให้สมองตื่นตัว    

          การกระตุ้นที่สมองส่วนหน้า ทำให้สมองเพ่งความสนใจไปที่ข้อมูลนั้น   การกระตุ้นสมองส่วนที่รับรู้ข้อมูล ทำให้เกิดความตื่นตัวการรับรู้  ข้อมูลของผิวสมองอันเป็นตำแหน่งที่ข้อมูลต่างๆบันทึกอยู่ ภาวะที่สมองตื่นตัว   ทำให้สมองจดจำข้อมูลที่กำลังรับเข้ามา หรือสิ่งที่กำลังเรียนรู้นั้น ได้ดีกว่า  และมีการกระตุ้นฮิปโปแคมปัสก็จะทำให้จำข้อมูลและประสบการณ์รับรู้ต่างๆที่เกิดขึ้นได้ดีขึ้น

            เราต้องการให้สมองจำจำข้อมูล เรื่องราวไหนดีเป็นพิเศษ เราต้องหาวิธีช่วยกระตุ้นสมองจำได้ เพราะมีข้อมูลจำนวนมากมายที่สมองอาจไม่สนใจจะจำหากไม่มีวิธีการดีๆ ที่จะใช้ในการสอน ข้อมูลและเรื่องราวที่สมองให้ความสนใจและช่วยให้จำได้เป็นพิเศษมีลักษณะดังนี้

1.ข้อมูล เรื่องราวนั้นเป็นสิ่งที่แปลกใหม่

2.ข้อมูล เรื่องราวนั้นมีความเข้มข้น จัดจ้าน

3.ข้อมูล เรื่องราวนั้นมีการเคลื่อนไหว

4.ข้อมูล เรื่องราวนั้น มีอารมณ์กำกับอยู่




กุญแจสำคัญเคล็ดลับลูกฉลาด ความจำดี

 1.ถ้าต้องการให้เด็กจดจำข้อมูลหรือประสบการณ์ใหม่ได้                       ควรหาวิธีจัดประสบการณ์ให้น่าสนใจ น่าแปลกใจ                                 น่าตื่นเต้น อย่าทำแบบเดิมๆซ้ำซาก

2.ข้อมูลหรือประสบการณ์บางอย่าง ต้องมีการทำซ้ำหรือ                      การฝึกฝน โดยเฉพาะความรู้ใหม่ที่เด็กต้องเรียนรู้ทั้งๆ                          ที่ไม่ได้สนใจเป็นพิเศษ การฝึกฝนมีความจำเป็นมาก

3.สิ่งแปลกใหม่ มีการเคลื่อนไหวสะดุดตา                                          กระตุ้นสมองสนใจและตื่นตัว ทำให้สมองจดจำข้อมูล
ที่กำลังรับเข้ามา หรือ สิ่งที่กำลังเรียนรู้นั้นได้ดีกว่า