พัฒนาการ (Development) หมายถึง อะไร

พัฒนาการ (Development) หมายถึง อะไร

พัฒนาการ (Development) หมายถึง การเปลี่ยนแปลงด้านหน้าที่การทำงาน (Function)และวุฒิภาวะ (Maturation) ของอวัยวะระบบต่างๆรวมทั้งตัวบุคคล ให้สามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทำสิ่งที่ยากสลับซับซ้อนมากขึ้น ตลอดจนการเพิ่มทักษะใหม่ๆ และความสามารถในการปรับตัวต่อสภาวะแวดล้อมหรือภาวะใหม่ในบริบทของครอบครัวและสังคม
พัฒนาการของมนุษย์ จำแนกเป็น 5 ด้านได้แก่ ด้านร่างกาย , อารมณ์ , จิตใจ , สังคม จิตวิญญาณ

พัฒนาการ ในภาษาอังกฤษมีคำที่หมายถึงการพัฒนาการอยู่ 2 คำคือ “growth” กับ“development” ที่จริงแล้วความหมายของคำภาษาอังกฤษ 2 คำนั้น น่าจะมีความหมายต่างกันอยู่บ้าง
คำว่า “growth” น่าจะแปลว่า งอกงามหรือเติบโต หมายถึงการเปลี่ยนแปลงทางด้านปริมาณที่วัดได้ เช่น เปลี่ยนแปลงทางด้านขนาดและรูปร่างคือโตขึ้น สูงขึ้น ใหญ่ขึ้น ยาวออก มากขึ้น และยังหมายรวมถึงการเพิ่มขนาดและรูปร่างของอวัยวะภายในและขนาดของสมอง ฯลฯ ตลอดจนการเปลี่ยนแปลงปริมาณและสัดส่วนของความสามรถทางสมองเช่น จำได้มากขึ้น เรียนรู้ได้มากขึ้น ความคิดหาเหตุผลมีมากขึ้น ดังนั้นการเจริญเติบโตจึงเกิดขึ้นได้ทั้งทางร่างกายและทางสมอง
ส่วนคำว่า “development” นั้นหมายถึงความเปลี่ยนแปลงทางด้านคุณภาพ และเป็นการเปลี่ยนแปลงอย่างเป็นกระบวนการค่อยเป็นค่อยไปตามลำดับ นำไปสู่การบรรลุจุดเจริญบริบูรณ์ของพัฒนาการที่เรียกว่า วุฒิภาวะ วุฒิภาวะ หมายความว่าก่อนที่การเปลี่ยนแปลงทางร่างกายและทางสมองจะบรรลุขีดสูงสุด จะต้องมีการเปลี่ยนแปลงในส่วนปลีกย่อยมากมายติดต่อกันมาไม่ขาดตอน และแต่ละขั้นตอนต้องสัมพันธ์กันอย่างใกล้ชิดในลักษณะที่การเปลี่ยนแปลงขั้นต้นเป็นฐานรองรับการเปลี่ยนแปลงขั้นสูงขึ้นไปเรื่อยๆ ซึ่งการเปลี่ยนแปลง

ดังกล่าวนี้ตรงกับภาษาไทยว่า “การเจริญขึ้นหรือการเติบโต”ซึ่งหมายถึงการเพิ่มขึ้นทางด้านคุณภาพโดยตรง โดยส่วนมากจะใช้คำว่า “development” คำเดียวว่าหมายถึงพัฒนาการ

อย่างไรก็ตาม การงอกงามหรือเติบโตทางด้านปริมาณกับความเจริญเติบโต หรือพัฒนาการซึ่งเป็น

การเปลี่ยนแปลงคุณภาพให้ดีขึ้นนั้นจำเป็นจะต้องอาศัยซึ่งกันและกัน ไม่อาจแยกจากกันโดยเด็ดขาดได้ หากไม่มีอย่างหนึ่งอีกอย่างหนึ่งก็จะเกิดขึ้นมิได้เลย

การเปลี่ยนแปลงของมนุษย์อาจจำแนกออกได้ เป็น 4 กรณีคือ

1. การเปลี่ยนแปลงทางขนาด

2. การเปลี่ยนแปลงทางด้านสัดส่วน

3. ลักษณะเดิมหายไป

4. มีลักษณะใหม่ๆเกิดขึ้น

หลักของพัฒนาการ (Principle of development)

1. พัฒนาการและเป็นไปตามแบบฉบับของมันเอง

2. พัฒนาการไม่ว่าด้านใดจะเริ่มจากส่วนใหญ่ไปสู่ส่วนน้อย

3. พัฒนาการเป็นสิ่งที่ดำเนินต่อเนื่องกันไปตลอดเวลาจนมีลำดับขั้นตอน

4. อัตราการพัฒนาการในแต่ละส่วนของร่างกายนั้นจะแตกต่างกัน

5. อัตราพัฒนาการของเด็กแต่ละคนจะแตกต่างกัน

6. พัฒนาการของคุณสมบัติต่างๆจะสัมพันธ์กัน

7. พัฒนาการเป็นสิ่งที่เราอาจทำนายหรือคาดคะเนได้

8. พัฒนาการทุกด้านเกี่ยวข้องกันแยกกันไม่ได้

9. พัฒนาการดำเนินควบคู่ไปกับการเสื่อม (Growth and Decline)

10. ความสมดุลพฤติกรรมต้องการเวลา

จากหลักของพัฒนาการสามารถ สรุปได้ว่า พัฒนาการคือการเจริญเติบโตที่ให้คุณลักษณะใหม่หรือความสามรถใหม่ มีการเปลี่ยนแปลงที่ดำเนินไปอย่างมีทิศทางและดำเนินไปตามเวลาสืบเนื่องกันไปตลอดเวลา ซึ่งอาจกล่าวได้ว่าการเจริญเติบโต หรือพัฒนาการของมนุษย์ดำเนินการไป

โดยอาศัยกระบวนการเปลี่ยนแปลง 2 ชนิดด้วยกันคือ การวิวัฒนาการ (Evolution) ซึ่งหมายถึงการสร้างลักษณะใหม่ กับอีกอย่างหนึ่งเรียกว่าการเสื่อมสลายหรือปลาสนาการ (Involution) ซึ่งหมายถึงการที่ลักษณะที่มีอยู่เดิมเสื่อมสลายหรือหายไปองค์ประกอบที่เกี่ยวข้องกับพัฒนาการ

พัฒนาการของมนุษย์ต้องเกี่ยวข้องกับสิ่งต่อไปนี้ คือ วุฒิภาวะ(Maturation)

วุฒิภาวะหมายถึง การบรรลุถึงขั้นการเจริญเติบโตเต็มที่ในระยะใดระยะหนึ่งและพร้อมที่จะประกอบกิจกรรมอย่างใดอย่างหนึ่งได้พอเหมาะกับวัย เข่น จะเดินและพูดได้เมื่อร่างกายมีความพร้อม วุฒิภาวะของมนุษย์จะเจริญเติบโตเป็นขั้นๆ ตามลำดับวัยของธรรมชาติ และมีกำหนดเวลาเป็นของตนเอง ตัวอย่างเช่น อวัยวะในการเปล่งเสียงของเด็กจะต้องเจริญเติบโตก่อนเด็กจึงจะพูดได้เป็นต้น

การเรียนรู้หมายถึง การเปลี่ยนแปลงของพฤติกรรมต้องมีการเรียนการสอน มีแบบแผน

และประสบการณ์ การเรียนรู้จะสมบูรณ์หรือไม่เพียงใดมีผลมาจากการฝึกหักอบรมตลอดจนจะต้องมี

ความมุ่งหมายในการเรียนสิ่งนั้นๆ ด้วยวุฒิภาวะมีส่วนสัมพันธ์เกี่ยวข้องกับการเรียนรู้ และการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของมนุษย์มาก อาจกล่าวได้ว่า การเรียนรู้จะไม่เกิดขึ้นถ้าเด็กยังไม่พัฒนาถึง

วุฒิภาวะนั้นนักจิตวิทยาได้แบ่งช่วงวัยเด็กออกเป็น 3 ตอน คือ

1.วัยเด็กตอนต้น (Early child hood)

2.วัยเด็กตอนกลาง (middle child hood)

3. วัยเด็กตอนที่ปลาย (Late child hood) ในที่นี้จะกล่าวถึงเฉพาะหัวข้อวัยเด็กตอนปลายเท่านั้น